| Source | Target | | Reactive joint inflammation and urethritis can follow the enteric symptoms. | Po wystąpieniu objawów jelitowych może się także rozwinąć reaktywne zapalenie stawów i zapalenie cewki moczowej. |
| Antibiotic therapy and fluid replacement are effective. | Skuteczną metodą leczenia jest antybiotykoterapia i uzupełnianie płynów. |
| Prevention measures are based on good general food and waste hygiene and proper hand-washing. | Działania zapobiegawcze są oparte na utrzymywaniu wysokiego poziomu higieny żywnościi odpadów, a także odpowiednim myciu rąk. |
| Smallpox was a systemic disease, officially eradicated since 1979, caused by infection with the Variola major virus, whose only reservoir was infected humans. | Ospa była chorobą ogólnoustrojową, oficjalnie uznaną za wyeliminowaną w 1979 r., wywoływaną przez wirus Variola major, którego jedynym rezerwuarem są zakażeni ludzie. |
| The infection was usually transmitted via inhalation of droplets. | Do zakażenia zazwyczaj dochodziło drogą kropelkową. |
| The fever then receded and a characteristic skin eruption appeared. | Następnie gorączka ustępowała, natomiast pojawiały się charakterystyczne wykwity na skórze. |
| Subsequently the fever rose again, and serious complications generally developed (pulmonary, cardio-circulatory, neurological, etc.), resulting in death in up to 50% of cases. | Później gorączka występowała ponownie, a zazwyczaj pojawiały się także poważne powikłania (dotyczące płuc, układu krążenia, układu nerwowego itp.), prowadzące do zgonu nawet w 50% przypadków. |
| Survivors who overcame this phase would see the rash resolving, leaving permanent scars. | U osób, które przeżyły tę fazę, wysypka ustępowała, pozostawiając trwałe blizny. |
| The disease was preventable by an effective vaccine, whose large scale use lead to its eradication. | Chorobie można było zapobiec przez skuteczne szczepienie, którego stosowanie na szeroką skalę doprowadziło do wyeliminowania choroby. |
| Present interest in smallpox is due to its possible use as a bioterrorism agent. | Aktualne zainteresowanie ospą jest związane z jej potencjalnym wykorzystaniem jako czynnika w bioterroryzmie. |
| at first a primary lesion at the site ofinfection (chancre), then a series of eruptions on mucous membranes and skin (secondary syphilis), followed by long periods of latency (latent or tertiary syphilis). | najpierw zmiana pierwotna w miejscu zakażenia (szankier - wrzód), a następnie seria wykwitów na błonach śluzowych i skórze (kiła wtórna), po czym następują długie okresy utajenia (kiła utajona lub trzeciorzędowa). |
| If untreated, many years after the initial infection, tertiary syphilis lesions might finally appear (visceral, multi-organ involvement, including serious vascular and neurological damage). | Jeżeli choroba nie jest leczona, wiele lat po pierwszym zakażeniu mogą się ostatecznie ujawnić zmiany następujące w przebiegu kiły trzeciorzędowej (zajęcie wielu narządów trzewnych, w tym poważne uszkodzenie naczyń krwionośnych i nerwów). |
| With the widespread use of penicillin, syphilis prevalence had significantly declined after World War II. | Dzięki powszechnemu stosowaniu penicyliny częstość występowania kiły po II wojnie światowej znacznie się zmniejszyła, |
| However, in several industrialised countries a considerable resurgence occurred in the late 1980s. | jednak w kilku krajach uprzemysłowionych pod koniec lat 80. wystąpił istotny nawrót ognisk zachorowań. |
| The main reservoirs of the bacterium are herbivores, which harbour the bacteria in their bowels (with no consequences for them) and disseminate the “spore form” of the bacteria in the environment with their faeces. | Głównymi rezerwuarami bakterii są zwierzęta roślinożerne, u których bakterie bytują w jelitach (bez żadnych następstw dla samych zwierząt) i które rozsiewają bakterie w postaci „zarodników” do środowiska z kałem. |
| Most cases of human disease occur as a result of a wound being contaminated by earth or dust. | Większość przypadków choroby u ludzi występuje w wyniku zanieczyszczenia ran ziemią lub pyłem. |
| Finally, generalised spasms may occur, often leading to death from heart and lung failure. | Następnie mogą wystąpić uogólnione skurcze, które często prowadzą do zgonu na skutek niewydolności serca i płuc. |
| The overall death rate is close to 50%, depending on the clinical presentation, patient’s age and medical support. | Ogólna umieralność wynosi około 50%, w zależności od postaci klinicznej, wieku pacjenta i pomocy medycznej. |
| Prophylaxis is based on its generalised use and on the appropriate treatment of contaminated wounds. | Profilaktyka jest oparta na powszechnym stosowaniu szczepionki oraz na odpowiednim leczeniu zanieczyszczonych ran. |
| They excrete cysts in the environment, able to infect many other animals, and humans can become infected either by ingesting the cysts (by direct contact with cats or through food or water contaminated by cat faeces), or by eating poorly cooked meat containing cysts, especially pork and mutton. | Wydzielają one do środowiska cysty, które są w stanie zakażać wiele innych zwierząt, a ludzie mogą ulec zakażeniu przez spożycie cyst (na skutek bezpośredniego kontaktu z kotami lub przez pokarmy lub wodę zanieczyszczone kocimi odchodami) bądź przez spożycie niedogotowanego mięsa zawierającego cysty, szczególnie wieprzowiny i baraniny. |
| Usually toxoplasmosis goes with no symptoms in humans (and animals), but healthy individuals may experience swollen lymph glands. | U ludzi (a także zwierząt) toksoplazmoza zazwyczaj przebiega bez żadnych objawów, lecz u zdrowych osób może wystąpić powiększenie węzłów chłonnych. |
| However, it may also cause life-threatening disease in individuals with impaired immune defence. | Może ona jednak także powodować chorobę zagrażającą życiu u osób z zaburzeniami odporności. |
| Infection in individuals with impaired immunity tends to seriously affect the central nervous system, but also other organs may be affected. | U osób z zaburzeniami odporności zakażenie może mieć znaczny niekorzystny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, lecz także na inne narządy. |
| Such patients may require prolonged (sometimes life-long) therapy. | U pacjentów takich może być konieczna wydłużona (czasem przewlekła) terapia. |
| In Europe, wild boars have also been implicated. | W Europie pasożyty te wykrywano także u dzików. |
| Infested animals harbour larvae encysted in their muscles, and consumption of raw or undercooked meat products may lead to disease. | Zakażone zwierzęta noszą w swoich mięśniach larwy, a spożycie surowych lub niedogotowanych produktów mięsnych może wywołać chorobę. |
| Finally, acute symptoms fade, but muscle problems may take a long time to resolve. | Wreszcie ostre objawy ustępują, lecz problemy z mięśniami mogą się utrzymywać przez długi czas. |
| Trichinellosis prevention is based on accurate inspection of all slaughtered pigs and horses, which is mandatory in the EU. | Zapobieganie trichinellozie jest oparte na dokładnej kontroli wszystkich poddawanych ubojowi świń i koni, która jest obowiązkowa w UE. |
| Imported and wild animal meat presents a higher risk and its consumption in the undercooked or raw state should be discouraged. | Mięso importowanych i dzikich zwierząt jest związane z wyższym ryzykiem i należy odradzać jego spożywanie w stanie niedogotowanym lub surowym. |
| Tuberculosis (TB) is a bacterial disease which affects different human organs, but primarily the lung. | Gruźlica jest chorobą bakteryjną, która zajmuje wiele narządów u ludzi, lecz głównie dotyczy płuc. |
| Only 5–10% of infected persons go on to develop active TB. | Aktywna gruźlica rozwija się tylko u 5–10% zakażonych osób. |
| Within the EU, TB is more common in migrants, the homeless, prisoners and drug users than in other sectors of the population. | W UE gruźlica występuje częściej u emigrantów, osób bezdomnych, więźniów oraz osób zażywających narkotyki niż w pozostałej części populacji. |
| Human infection can occur through a variety of mechanisms, the most important of which is through bites of infected insects (ticks, mosquitoes and flies). | U ludzi do zakażeń może dochodzić na wiele sposobów, z których najważniejsze jest ukąszenie przez zakażone owady (kleszcze, komary i muchy). |
| Other ways are through direct contact with infected animal tissues and contaminated soil or by drinking contaminated water and eating undercooked infected meat. | Do innych mechanizmów zalicza się bezpośredni kontakt z tkankami zakażonych zwierząt i skażoną glebą lub wypicie skażonej wody oraz spożywanie niedogotowanego zakażonego mięsa. |
| Vaccine can be used to protect workers at occupational risk. | Można stosować szczepionkę do ochrony osób zagrożonych ze względu na wykonywany zawód. |
| Other symptoms vary with the portal of entry, and include swollen lymph glands, eye infection, throat infection, pneumonia and severe infection with blood stream infection. | Inne objawy są uzależnione od wrót zakażenia i obejmują powiększenie węzłów chłonnych, zakażenie oczu, zakażenie gardła, zapalenie płuc i ciężkie zakażenie krwi. |
| General preventive measures include protection against tick bites, avoid drinking potentially contaminated water, and ensure that rabbit and hare meat is cooked thoroughly. | Ogólne działania zapobiegawcze obejmują ochronę przed ukąszeniami przez kleszcze, unikanie picia potencjalnie skażonej wody, a także dokładne gotowanie mięsa królików i zajęcy. |
| Antibiotic therapy has radically changed the prognosis of typhoid, which, untreated, has a 10% death rate. | Leczenie antybiotykami diametralnie zmieniło rokowanie w tyfusie, który bez leczenia wiązał się z umieralnością rzędu 10%. |
| Variant Creutzfeldt-Jakob disease (vCJD) is a fatal form of “human spongiform encephalopathy” (prion disease), which was first recognised in 1996 in the UK. | Choroba Creutzfeldta-Jakoba (vCJD) jest śmiertelną postacią „ludzkiej encefalopatii gąbczastej” (choroby wywoływanej przez priony), która została rozpoznana po raz pierwszy w 1996 r. w Wielkiej Brytanii. |
| The incubation period is unknown. | Okres inkubacji jest nieznany. |
| Still, vaccines continue to be under-used all over the world. | Mimo to szczepionki są wciąż zbyt rzadko stosowane na świecie. |
| In wealthy regions other factors usually affect immunisation programs. | W regionach bogatych na programy immunizacji zazwyczaj mają wpływ inne czynniki. |
| A number of diseases are included under the heading “viral haemorrhagic fevers” (VHFs), with differences in type of virus, geographical distribution, incidence, reservoir, way of transmission and clinical symptoms. | Nazwą „wirusowe gorączki krwotoczne” (VHF) określa się szereg chorób, które różnią się typem wirusa, dystrybucją geograficzną, zapadalnością, rezerwuarem, sposobami przenoszenia i objawami klinicznymi. |
| The common denominator is the possible emergence of a disease with general bleedings – often leading to death. | Częstą wspólną cechą jest możliwość wystąpienia uogólnionych krwawień w przebiegu choroby, co często prowadzi do zgonu. |
| Another common feature is the potential risk that such patients might pose to close contacts and to health and laboratory personnel until a firm diagnosis is established. | Inną wspólną cechą jest potencjalne zagrożenie związane z bliskim kontaktem pacjentów z personelem medycznym i laboratoryjnym do czasu ustalenia rozpoznania. |
| Present in Europe are Hantaan and Puumula VHF, also called ‘epidemic nephropathy’ (transmitted through direct/indirect exposure to infected rodents) and Crimean-Congo VHF (transmitted through tick bites). | W Europie występują wirusy Hantaan i Puumula, wywołujące chorobę określaną także jako „nefropatia epidemiczna” (przenoszona przez bezpośredni/pośredni kontakt z zakażonymi gryzoniami), a także wirus gorączki krymsko-kongijskiej (przenoszonej przez ukąszenia kleszczy). |
| Others, are mainly seen as imported infections, such as Lassa fever (transmitted by rodents), yellow fever and dengue haemorrhagic fever (transmitted through mosquito bites), Lassa fever and Marburg fever (monkey associated) | Inne przypadki chorób tego typu mają głównie charakter przywleczony – dotyczy to gorączki Lassa (przenoszonej przez gryzonie), żółtej febry i gorączki krwotocznej denga (przenoszonych przez ukąszenia komarów), gorączki Lassa i gorączki Marburg (związanych z małpami). |
| Their meat might become contaminated by faecal matter due to poor processing methods during slaughter, and their faeces might end up contaminating other foods (e.g. milk, vegetables) and water. | Ich mięso może ulec skażeniu przez odchody wskutek stosowania nieprawidłowych metod obróbki przy uboju, a odchody zwierząt mogą skażać inne pokarmy (np. mleko, warzywa) oraz wodę. |
| Humans acquire the infection by consuming contaminated food or water. | Ludzie ulegają zakażeniu wskutek spożycia skażonego pokarmu lub wody. |
| However, about 8% of patients (children under five years old and the elderly being the most susceptible) may develop “haemolytic uraemic syndrome” (HUS), characterised by acute kidney failure, bleeding and neurological symptoms. | Jednak u około 8% pacjentów (przy czym najbardziej narażone są dzieci w wieku poniżej piątego roku życia i osoby w podeszłym wieku) może rozwinąć się „zespół hemolityczno-mocznicowy” (HUS) z ostrą niewydolnością nerek, krwawieniami i objawami neurologicznymi. |
| The death rate of HUS is about 3–5%. | Umieralność w przypadku HUS wynosi około 3– 5%. |
| Humans are mainly infected through mosquito bites, although infection through organ transplantation and blood transfusion has been documented, as has trans-placental transmission. | Ludzie zazwyczaj ulegają zakażeniu wskutek ukąszenia przez komary, choć udokumentowano także zakażenie przez przeszczepienie narządu i przetoczenie krwi, jak również poprzez łożysko. |
| from mild fever and malaise in children, a moderately severe disease in the young (high fever, red eyes, headache and muscle ache) to meningitis/brain infection in the elderly and the debilitated. | od łagodnej gorączki i złego samopoczucia u dzieci, poprzez umiarkowanie nasiloną chorobę u osób młodych (wysoka gorączka, zaczerwienienie oczu, bóle głowy i bóle mięśni), po zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zakażenie mózgu u osób w podeszłym wieku oraz osób osłabionych. |
| Since the first large outbreak in Romania in 1996, WNV infection has become recognised as a major cause of public health concern in Europe. | Od czasu wystąpienia pierwszego dużego ogniska choroby w Rumunii w 1996 roku zakażenie WNV jest uznawane za ważne źródło obaw dotyczących zdrowia publicznego w Europie. |
| The main preventive measures are aimed at reducing exposure to mosquito bites. | Główne działania zapobiegawcze są ukierunkowane na zmniejszenie narażenia na ukąszenia przez komary. |
| A highly effective vaccine is available, providing immunity to 95% of vaccinated persons that should be recommended to travellers to endemic areas. | Dostępna jest wysoce skuteczna szczepionka, która zapewnia odporność u 95% zaszczepionych osób; należy ją zalecać osobom podróżującym do obszarów endemicznych. |
| Monkeys and humans also act as reservoirs in the jungle yellow fever and the urban yellow fever cycles. | Małpy i ludzie także pełnią funkcję rezerwuarów w cyklach żółtej febry, zarówno w dżungli, jak i na obszarach zurbanizowanych. |
| Following the insect bite, most infections remain without symptoms. | Po ukąszeniu przez owada większość zakażeń przebiega bezobjawowo. |
| Besides Yersinia pestis (see plague) the Yersinia group of bacteria also includes two species frequently causing illness (mainly enteritis) in humans; Yersinia enterocolitica and Yersinia pseudotuberculosis. | Oprócz gatunku Yersinia pestis (patrz dżuma) grupa bakterii z rodzaju Yersinia obejmuje także dwa gatunki, które często wywołują choroby u ludzi (głównie zapalenie jelit): Yersinia enterocolitica i Yersinia pseudotuberculosis. |
| First symptoms are high fever and red eyes, then after a quiet period, a second rise in temperature, accompanied by signs of liver and kidney failure and bleedings (primarily intestinal). | Pierwszymi objawami są wysoka gorączka i zaczerwienienie oczu, a następnie, po okresie utajenia, pojawia się ponowny wzrost temperatury ciała, któremu towarzyszą objawy niewydolności wątroby i nerek oraz krwawienia (głównie do jelit). |
