| Source | Target | | Advocacy is one strategy to raise levels of familiarity with an issue and promote health and access to quality health care and public health services at the individual and community levels. | Promocja zdrowia stanowi jedną ze strategii mających na celu zwiększenie stopnia znajomości danego zagadnienia, propagowanie zdrowia i dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej oraz usług związanych ze zdrowiem publicznym na poziomie jednostki i społeczeństwa. |
| When trying to gain political commitment, policy support, social acceptance and systems support for a particular public health goal or programme, a combination of individual and social actions may be used to try to affect change. | Aby uzyskać polityczne poparcie i pomoc, a także akceptację społeczną i wsparcie systemowe w odniesieniu do konkretnych programów lub celów prozdrowotnych, należy połączyć działania zarówno pojedynczych osób, jak i całego społeczeństwa we wspólnym wysiłku prowadzącym do pożądanych zmian. |
| It may materialize within an institution or through public health associations, patients ’ organisations, private sector and NGOs. | Może być realizowana w instytucjach oraz za pośrednictwem stowarzyszeń na rzecz zdrowia publicznego, organizacji pacjentów, sektorów prywatnych i organizacji pozarządowych. |
| Initiatives can either focus on improving existing medical problems or preventative education (e.g. prevent people from acquiring various diseases or guide them on how to live with a disease), in any combination of planned learning activities. | Inicjatywy edukacyjne mogą się koncentrować na poprawieniu sytuacji związanejz istniejącymi problemami medycznymi lub mieć charakter zapobiegawczy (np. dotyczyć profilaktyki różnych chorób lub porad na temat życia z istniejącą chorobą) i obejmować zaplanowane programy nauczania. |
| Health literacy can be defined as the capacity that an individual has to access and effectively use health-related information, in order to promote and maintain good health. | Kompetencje zdrowotne można zdefiniować jako możliwość dostępu danej osoby do informacji związanych ze zdrowiem i umiejętność ich efektywnego wykorzystania w celu propagowania i utrzymania dobrego stanu zdrowia. |
| While literacy can enable people to understand and communicate health information and concerns, when these are applied to a health context, it is called health literacy. | Umiejętność czytania i pisania umożliwia ludziom rozumienie oraz przekazywanie różnych informacji i treści. Gdy stosuje się ją do przetwarzania informacji na temat zdrowia, mówimy właśnie o kompetencjach zdrowotnych. |
| Examples of actions that require health literacy skills include properly reading and adhering to a care or prevention program as well as being able to use the available healthcare services rationally and ponder individual behavioural change. | Przykładowe działania wymagające posiadania kompetencji zdrowotnych obejmują właściwe rozumienie zaleceń programów opieki lub profilaktyki i stosowanie się do nich, a także umiejętność racjonalnego korzystania z dostępnych usług zdrowotnych i rozważenia indywidualnych zmian postępowania. |
| Genital warts are various sorts of warts found on or around the penis, anus or vagina caused by the human papilloma virus (HPV). | Brodawki płciowe to narośle różnego typu występujące na skórze prącia lub wokół niego, a także w okolicy pochwy i odbytu. Wywoływane są przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). |
| The main goal is to engage communities in discussions about environmental and health-related risks to create public understanding about their outcomes and approaches to deal with them. | Głównym celem jest tutaj włączenie społeczeństwa do dyskusji na temat zagrożeń dla środowiska i zdrowia po to, by upowszechnić zrozumienie ich konsekwencji oraz opracować środki zaradcze. |
| Risk communication can be about specific health-related choices, e.g. the perceived risks associated with getting immunised, or related to behaviours, as the risks associated with sexual behaviour. | Proces powiadamiania o ryzyku może dotyczyć określonych wyborów związanych ze zdrowiem, na przykład możliwego ryzyka związanego ze szczepieniami, lub zachowań, na przykład ryzyka związanego z zachowaniami seksualnymi. |
| The rash starts on the upper trunk, armpit and neck and spreads but does not usually involve the palms of the hands, soles of the feet or face, although the patient ’s cheeks will look flushed. | Wysypka rozpoczyna się w górnej części tułowia, pod pachami i na szyi, a następnie rozprzestrzenia na skórze całego ciała, ale zazwyczaj nie obejmuje dłoni, podeszew stóp ani twarzy, chociaż na policzkach występuje rumień. |
| Other symptoms can include paleness around the mouth and swollen glands in the neck. | Do innych objawów zalicza się zblednięcie trójkąta skóry wokół ust między fałdami policzkowymi (trójkąt Fiłatowa) oraz powiększenie szyjnych węzłów chłonnych. |
| The skin usually peels, especially on the fingertips, toes and groin. | Zwykle obserwuje się łuszczenie skóry, zwłaszcza na koniuszkach palców dłoni i stóp oraz w pachwinach. |
| It requires familiarity with the audience to whom health messages are being addressed, knowledge about relevance and importance of the problem to the target groups, ability of the group to tackle the problem and potential to promote change of an existing situation in a concrete environment. | Wymaga on znajomości odbiorców, do których kieruje się informacje, wiedzy na temat znaczenia danego problemu dla grup docelowych oraz zdolności grupy do poradzenia sobie z problemem, a także możliwości propagowania zmian istniejącej sytuacji w konkretnym środowisku. |
| Understanding social marketing principles and techniques is key to developing public health programs that can promote knowledge or positive behaviours as well as reduce risky ones. | Znajomość zasad i metod marketingu społecznego jest kluczem do rozwoju programów zdrowia publicznego, których celem jest szerzenie wiedzy i propagowanie pozytywnych zachowań oraz ograniczanie zachowań ryzykownych. |
| Only three countries successfully treated 85% or more of all previously untreated, culture-confirmed pulmonary TB cases from the 2007 cohort. | W wyodrębnionej w 2007 roku grupie pacjentów chorujących na gruźlicę płuc (potwierdzoną wyhodowaniem prątków) w zaledwie trzech państwach odnotowano co najmniej 85-procentowe powodzenie terapii u osób uprzednio nieleczonych. |
| Streptococcus suis is transmitted to humans through close contact with infected pigs or pork, and people in occupational contact with pigs (e.g. pig farmers, abattoir workers, veterinarians) represent the principal risk group for the disease. | Bakterie Streptococcus suis są przenoszone na człowieka wskutek bliskiego kontaktu z zakażonymi świniami albo mięsem wieprzowym, w związku z czym główną grupę ryzyka stanowią osoby mające zawodowy kontakt z trzodą chlewną (np. hodowcy trzody chlewnej, pracownicy rzeźni, weterynarze). |
| Other disease manifestations include pneumonia, arthritis, endocarditis, and streptococcal toxic shock-like syndrome (STSS). | Do innych chorób wywoływanych przez tę bakterię należą: zapalenie płuc, zapalenie stawów, zapalenie wsierdzia oraz paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego (STSS). |
| The majority of the 700 human cases which have been reported since 1968 originated from Southeast Asia, i.e. China, Vietnam, and Northern Thailand. | Większość spośród 700 przypadków choroby zgłoszonych od 1968 roku odnotowano w krajach Azji Południowo-Wschodniej (tzn. w Chinach, Wietnamie i północnej Tajlandii). |
| It is related to other pathogenic vector borne flaviviruses including dengue, West-Nile and Japanese encephalitis viruses but produces a comparatively mild disease in humans. | Wirus ten jest spokrewniony z innymi patogennymi flawiwirusami przenoszonymi drogą wektorową (np. wirusem Denga, wirusem Zachodniego Nilu oraz wirusem japońskiego zapalenia mózgu), jednak u człowieka powoduje chorobę o stosunkowo łagodnym przebiegu. |
| This was the first documented transmission outside of its traditional endemic areas in Africa and Asia, and Zika virus is considered an emerging infectious disease with the potential to spread to new areas where the Aedes mosquito vector is present. | Był to pierwszy udokumentowany przypadek transmisji zakażenia poza tradycyjne endemiczne obszary występowania wirusa w Afryce oraz Azji i uważa się, że wirus Zika może powodować wcześniej niespotykaną chorobę zakaźną z możliwością rozprzestrzeniania się na nowych obszarach, na których występują organizmy wektorowe wirusa (komary Aedes ). |
| This A(H1N1)v virus is the result of a combination of two swine influenza viruses that contained genes of avian and human origin. | Wirus A(H1N1)v powstał w wyniku kombinacji dwóch wirusów świńskiej grypy zawierających geny grypy ptasiej i ludzkiej. |
| Influenza is a large family of different viruses, some of which affect humans and many of which affect other animals and especially birds. | Wirusy grypy tworzą dużą, zróżnicowaną rodzinę. Niektóre z nich atakują organizm człowieka, a wiele innych organizmy zwierzęce, zwłaszcza ptactwo. |
| However, some types of bird flu are more harmful for certain birds and animals. | Pewne rodzaje wirusów ptasiej grypy stanowią jednak większe zagrożenie dla niektórych gatunków ptaków oraz zwierząt |
| Severe cases, affecting the kidneys or the lungs, may occur and lead to death. | W ciężkich przypadkach atakowane są nerki i płuca, co może prowadzić do zgonu. |
| What do public health specialists and policy makers need to know about biosafety issues and practices in the EU? | Co specjaliści ds. zdrowia publicznego oraz decydenci polityczni muszą wiedzieć na temat zagadnień i metod działania związanych z bezpieczeństwem biologicznym w państwach UE? |
| Research on pathogenic micro-organisms is vital to counteract the possible consequences of infectious disease outbreaks, whether natural or caused by malicious/accidental release. | W celu przeciwdziałania możliwym skutkom epidemii chorób zakaźnych, zarówno naturalnych, jak i wywołanych celowym lub przypadkowym uwolnieniem drobnoustrojów chorobotwórczych, niezbędne są badania naukowe nad tymi mikroorganizmami. |
| However, the possibility of accidental or deliberate release of a pathogenic micro-organism from laboratories must be considered and controlled. | Należy jednak mieć na uwadze i kontrolować prawdopodobieństwo przypadkowego lub celowego uwolnienia drobnoustrojów chorobotwórczych z laboratoriów. |
| In addition, the European Biosafety Association is an important forum for networking, information exchange and training for biosafety professionals. | Ponadto istnieje Europejskie Stowarzyszenie ds. Bezpieczeństwa Biologicznego (European Biosafety Association), które jest ważnym forum służącym do nawiązywania kontaktów, wymiany informacji oraz szkolenia specjalistów ds. bezpieczeństwa biologicznego. |
| This project will also develop information resources on biosafety for policy makers, biosafety professionals, and other public health specialists, which will be available through the ECDC web portal. | Projekt zakłada również stworzenie źródeł informacji na temat bezpieczeństwa biologicznego przeznaczonych dla decydentów politycznych, specjalistów ds. bezpieczeństwa biologicznego oraz innych specjalistów ds. zdrowia publicznego. Dostęp do tych źródeł można będzie uzyskać za pośrednictwem strony internetowej ECDC. |
| The containment principles, technologies and practices that are implemented to prevent the unintentional exposure to biological agents and toxins or their accidental release. | Zasady kontroli, technologie w niej wykorzystywane i metody działania wprowadzane w celu zapobiegania niezamierzonemu narażeniu na działanie czynników biologicznych i toksyn oraz ich przypadkowemu uwolnieniu. |
| The protection, control and accountability for biological materials within laboratories in order to prevent their unauthorised access, loss, theft, misuse, diversion or intentional release. | Ochrona, kontrola i ewidencja materiałów biologicznych w laboratoriach, stosowana w celu zapobiegania dostępowi osób nieupoważnionych, utracie tych materiałów, ich kradzieży, nieprawidłowemu stosowaniu, niedozwolonemu wykorzystywaniu oraz przypadkowemu uwolnieniu. |
| Blood-borne virus such as HIV infection, hepatitis B and hepatitis Ccould be sexually transmitted. | Drogą płciową mogą być także przenoszone wirusy powodujące takie zakażenia, jak: zakażenie HIV, zapalenie wątroby typu B oraz zapalenie wątroby typu C. |
| The EU and EEA/EFTA countries are expected to report genital chlamydia infections to ECDC. | Państwa UE oraz EOG/EFTA powinny powiadamiać centrum ECDC o przypadkach chlamydiozy. |
| The most common complications are pelvic inflammatory disease (PID) and salpingitis, conditions that can lead to infertility and extra-uterine pregnancies. | Do najczęstszych powikłań należą zapalenie narządów miednicy i zapalenie jajowodów, które mogą powodować bezpłodność oraz ciąże pozamaciczne. |
| The disease presentation is different from traditional LGV in that the patients have symptoms of inflammation in the rectum (proctitis) and colon (haemorrhagic colitis), and often do not have urethritis or the swollen lymph nodes in the groins that are otherwise typical of LGV. | Choroba ta różni się od tradycyjnego zakażenia LGV występowaniem objawów zapalnych odbytnicy i jelita grubego (krwotoczne zapalenie jelita grubego) oraz częstym brakiem zapalenia cewki moczowej i powiększenia węzłów chłonnych pachwinowych, które są typowymi objawami zakażenia LGV. |
| Control of genital chlamydia focuses on reducing sexual risk behaviour, condom use, early diagnosis, and effective management of sexual partners in order to break the chain of transmission. | Kontrola chlamydiozy narządów płciowych koncentruje się na ograniczaniu ryzykownych zachowań seksualnych, stosowaniu prezerwatyw oraz wczesnym rozpoznaniu i skutecznym leczeniu partnerów seksualnych pacjentów w celu przerwania łańcucha transmisji zakażeń. |
| These climatic changes have already had noticeable effects on many natural systems, including marine and terrestrial ecosystems, such as the timing of seasonal biological events and the distribution of animal and plant species. | Na wielu ekosystemach (m.in. morskich i lądowych) zmiana klimatu odcisnęła już widoczne piętno w postaci zmian czasu występowania okresowych zjawisk biologicznych oraz rozmieszczenia gatunków roślin i zwierząt. |
| The transmission of infectious disease is determined by many factors including social, economical, ecological conditions, access to care and intrinsic human immunity. | Przenoszenie chorób zakaźnych jest uzależnione od wielu czynników, w tym warunków społecznych, ekonomicznych i ekologicznych oraz od dostępu do opieki lekarskiej i wrodzonej odporności immunologicznej. |
| Many infectious agents, vector organisms, non-human reservoir species, and pathogen replication rates are particularly sensitive to climatic conditions. | Wiele czynników zakaźnych, organizmów wektorowych i gatunków rezerwuarowych innych od człowieka, a także szybkość rozmnażania się organizmów patogennych cechuje się wyjątkową wrażliwością na warunki klimatyczne. |
| they include higher proliferation rates at higher temperatures, extended transmission season, changes in ecological balances, and climate-related migration of vectors, reservoir hosts, or human populations. | Dotyczą one m.in. szybszego namnażania się patogenów w wyższych temperaturach, wydłużenia sezonu zwiększonej zachorowalności, zmian równowagi ekologicznej i związanej z klimatem migracji wektorów, organizmów rezerwuarowych oraz grup ludności. |
| Mediterranean, orange; includes the Black Sea region. | obszar śródziemnomorski wraz z rejonem Morza Czarnego, kolor pomarańczowy; |
| The impact on public health from climate change may be far reaching and include deaths and hospitalizations due to heat waves; hypothermia from blizzards; injuries and death from flooding; and potential shifts in the transmission ranges of vector-borne diseases such as hantavirus, West Nile virus, tick-borne encephalitis, Lyme disease, Malaria and Dengue. | Zmiana klimatu może wywierać dalekosiężny wpływ na zdrowie publiczne i powodować m.in. zgony i hospitalizacje wskutek uderzeń wysokich temperatur, hipotermię wskutek zamieci śnieżnych, urazy i zgony wskutek powodzi oraz potencjalne zmiany zasięgu transmisji chorób i wirusów przenoszonych drogą wektorową, m.in. hantawirusa, wirusa Zachodniego Nilu, odkleszczowego zapalenia mózgu, choroby z Lyme, malarii i gorączki denga. |
| Change can be abrupt and unexpected but they can also be protracted and gradual and thus pose considerable challenges to public health. | Zmiany mogą występować nagle i nieoczekiwanie oraz mieć charakter długotrwały i stopniowy, a co za tym idzie – stanowić istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego. |
| Climate change may also alter the distribution and transmission of communicable diseases principally through impacting disease pathogens directly; through impacting the distribution of vectors which may carry diseases; or through impacting human behaviours leading to changing patterns of exposure to infectious diseases (e.g. increased time spent outdoors in woodlands where ticks live). | Zmiana klimatu może także wpłynąć na zmianę rozpowszechnienia i transmisji chorób zakaźnych, głównie za sprawą bezpośredniego wpływu na organizmy chorobotwórcze, na rozpowszechnienie wektorów przenoszących choroby oraz na zachowania ludzi prowadzące do zmian ekspozycji na choroby zakaźne (np. zwiększenie ilości czasu spędzanego poza domem na obszarach leśnych, na których występują kleszcze). |
| Vector-borne diseases are transmitted by arthropods such as ticks (e.g. tick-borne encephalitis (TBE), Lyme disease), mosquitoes (e.g. Chikungunya fever, Dengue fever), or sandflies (e.g. visceral leishmaniasis). | W transmisji chorób przenoszonych drogą wektorową uczestniczą stawonogi, w tym kleszcze (powodujące np. odkleszczowe zapalenie mózgu, chorobę z Lyme), komary (powodujące np. gorączkę Chikungunya, gorączkę denga) lub muchy piaskowe (powodujące np. leiszmaniozę trzewną). |
| Climatic changes, such as hotter and longer summers, warmer winters, and/or increased annual rainfalls could enable these organisms to shift their habitats, potentially introducing diseases to areas previously unfamiliar with them. | Zmiany klimatu, takie jak gorętsze i dłuższe lato, cieplejsze zimy i/lub zwiększenie ilości opadów rocznych mogą umożliwić tym organizmom zmianę rejonów zamieszkiwania i powodować występowanie chorób na nowych obszarach. |
| To address this shortcoming ECDC is exploring the development of the European Environment and Epidemiology Network (E3) that could link climatic/environmental and infectious disease data in order to strengthen European capacity in forecasting, monitoring and responding to the threats posed by new and emerging diseases. | W celu rozwiązania tego problemu ECDC bada możliwość rozwoju europejskiej sieci ds. środowiska i epidemiologii (E3), która mogłaby łączyć dane klimatyczne/środowiskowe i dane dotyczące chorób zakaźnych w celu zwiększenia w Europie możliwości przewidywania i monitorowania zagrożeń związanych z nowymi chorobami oraz reagowania na nie. |
| Clostridium difficile is an anaerobic bacterium, widely distributed in soil and intestinal tracts of animals. | Clostridium difficile jest bakterią beztlenową rozpowszechnioną w glebie oraz przewodzie pokarmowym zwierząt. |
| The transmission of C. difficile can be patient-to-patient, via contaminated hands of healthcare workers or by environmental contamination. | Bakterie C. difficile mogą przenosić się z pacjenta na pacjenta przez zanieczyszczone ręce personelu medycznego albo wskutek skażenia środowiskowego. |
| Following infection, after a usually short incubation period (2–5 days), the release of the cytotoxin may produce characteristic lesions on the affected mucous membranes (tonsils, pharynx, larynx, nose) or wounds. | Po zakażeniu i zwykle krótkim okresie inkubacji (2– 5 dni) uwolnione cytotoksyny powodują występowanie charakterystycznych zmian na zaatakowanych błonach śluzowych (migdałków, gardła, krtani, nosa) lub ranach. |
| The toxin, once absorbed, reaches other organs and can cause myocarditis, paralytic symptoms and nephritis. | Wchłonięte do organizmu toksyny docierają do innych narządów i mogą powodować zapalenie mięśnia sercowego, objawy porażenne i zapalenie nerek. |
| No treatment or vaccine is available for either disease. | Nie jest dostępne leczenie ani szczepionka przeciwko żadnej z tych chorób. |
| Vaccine prophilaxis is therefore of paramount importance, in order to protect children. | W związku z tym kluczowe znaczenie mają szczepienia profilaktyczne mające na celu ochronę dzieci. |
| Read more about haemophilus influenzae infection in the factsheet for general public and factsheet for health professionals. | Więcej informacji na temat zakażeń pałeczką Haemophilus influenzae zawierają sekcje zestaw informacji dla ogółu społeczeństwa oraz zestaw informacji dla pracowników służby zdrowia. |
| Transmission of the virus to humans occurs through the inhalation of infected rodent urine, droppings, or saliva. | Przeniesienie wirusa na człowieka następuje wskutek wdychania wirusów wydzielających się z moczu, odchodów lub śliny zakażonego gryzonia. |
| haemorrhagic fever with renal syndrome (HFRS), mainly caused by Seoul, Puumala and Dobrava viruses; nephropathia epidemica, a mild form of HFRS caused by Puumala virus; and hantavirus cardiopulmonary syndrome, which may be caused by Andes virus, Sin Nombre virus, and several others. | gorączką krwotoczną z zespołem nerkowym (HFRS) – powodowaną głównie przez wirusy z rodzajów Seoul, Puumala i Dobrava; nefropatią epidemiczną – łagodną odmianą HFRS powodowaną przez wirus Puumala; oraz hantawirusowym zespołem płucno-sercowym, który może być powodowany przezwirusy z rodzajów Andes, Sin Nombre i kilku innych. |
| There is no curative treatment for hantavirus infection, and eliminating or minimising contact with rodents is the best way to prevent infection. | Nie istnieje żadna metoda leczenia zakażeń hantawirusem. Najlepszym sposobem zapobiegania infekcji jest unikanie lub maksymalne ograniczenie kontaktu z gryzoniami. |
| Hepatitis B can be either without symptoms or acute or chronic symptomatic infection. | Choroba ta może przebiegać bezobjawowo lub mieć postać ostrego lub przewlekłego zakażenia objawowego. |
| The disease is transmitted via airborne respiratory droplets, or by direct contact with nasal and throat secretions of infected individuals. | Choroba ta jest przenoszona drogą kropelkową lub w wyniku bezpośredniego kontaktu z wydzielinami z nosa i gardła zakażonych osób. |
