| Source | Target | | Following exposure (an infected mosquito bite) the incubation period varies between one and four weeks in most cases. | Po ekspozycji (ukąszeniu przez zakażonego komara) okres inkubacji wynosi w większości przypadków od siedmiu dni do czterech tygodni. |
| Once the Plasmodia multiply inside the red blood cells, fever and multi-organ disease may ensue, which can be life-threatening when P. falciparum is involved. | Gdy pasożyty z rodzaju Plasmodium namnażają się wewnątrz czerwonych krwinek, może wystąpić gorączka i choroba ogólnoustrojowa, która w przypadku zakażeń P. falciparum może zagrażać życiu. |
| Several drugs are available for both treatment and prophylaxis. | Zarówno do leczenia tej choroby, jak i zapobiegania jej dostępnych jest wiele leków. |
| The disease is transmitted via airborne respiratory droplets, or by direct contact with nasal and throat secretions of infected individuals. | Jest ona przenoszona drogą kropelkową lub w wyniku bezpośredniego kontaktu z wydzielinami z nosa i gardła zakażonych osób. |
| The main symptoms are fever, rash, cough, running nose and eye infection, appearing after an incubation period of 10 to 12 days. | Do głównych objawów odry należą: gorączka, wysypka, kaszel, katar i zakażenie oczu. Objawy te pojawiają się po okresie inkubacji trwającym 10– 12 dni. |
| Complications are possible, including pulmonary infection, brain infection and secondary bacterial infections. | Mogą wystąpić powikłania, w tym zakażenie płuc, mózgu i wtórne zakażenia bakteryjne. |
| The elimination of measles by 2010 (interruption of indigenous measles transmission) is part of the WHO strategic plan for measles and congenital rubella infection in the WHO European Region. | Eliminacja odry do 2010 r. (przerwanie wrodzonego przenoszenia odry) stanowi element strategicznego planu WHO dotyczącego odry i wrodzonych zakażeń różyczką w europejskim regionie WHO. |
| Following exposure (inhalation of infective droplets) the carrier state may develop and last for some time. | Po ekspozycji (wdychanie zakaźnych kropelek) zarażona osoba może stać się nosicielem i pozostawać nim przez pewien czas. |
| This most frequently occurs in young children, but a second disease peak is observed among adolescents and young adults. | Ma to miejsce najczęściej u małych dzieci, lecz drugi szczyt zachorowań obserwuje się wśród młodzieży i u młodych osób dorosłych. |
| The clinical picture is very serious, and may present as meningitis and severe blood infection. | Obraz kliniczny jest bardzo poważny i może przybierać formę zapalenia opon mózgowych oraz ciężkiego zakażenia krwi. |
| Timely, appropriate antibiotic therapy can usually cure the meningitis (although serious complications including deafness, neurological problems and even amputations are still possible), whereas the severe blood infection leads to death in about 8% of cases. | Szybkie podjęcie odpowiedniej antybiotykoterapii zazwyczaj umożliwia wyleczenie zapalenia opon mózgowych (choć nadal możliwe są poważne powikłania, w tym głuchota, problemy neurologiczne, a nawet amputacje), natomiast ciężkie zakażenia krwi w około 8% przypadków prowadzą do zgonu. |
| Vaccines are available against serogroups A, C, Y and W135. | Dostępne są szczepionki przeciwko serotypom A, C, Y i W135. |
| Most instances of the disease in Europe are caused by serogroups B and C. Since 1999, several countries have introduced vaccination programmes against serogroup C, using a new generation of so called “conjugate” vaccines. | Większość przypadków tej choroby w Europie jest wywoływanych przez grupy serologiczne B i C. Od 1999 r. w szeregu krajów wprowadzono programy szczepień przeciwko grupie serologicznej C z zastosowaniem nowej generacji tak zwanych szczepionek „skoniugowanych”. |
| It is characterised by fever and swelling of one or more salivary glands (mumps is the only cause of epidemic infectious parotitis). | Charakteryzuje się gorączką i obrzękiem przynajmniej jednej ślinianki (świnka jest jedyną przyczyną epidemicznego zakaźnego zapalenia przyusznic). |
| Humans are the only reservoirs of the virus, which is transmitted from person to person via droplets and/or saliva. | Ludzie są jedynym rezerwuarem wirusa, który jest przenoszony pomiędzy ludźmi drogą kropelkową i/lub przez ślinę. |
| Salivary glands apart, other organs may be involved and symptoms might include infection in the testicles (in post-pubertal males), prostate gland, thyroid gland, and pancreas. | Oprócz ślinianek mogą także być zajęte inne narządy, a objawy mogą obejmować zakażenie jąder (u mężczyzn po zakończeniu okresu dojrzewania), prostaty, tarczycy i trzustki. |
| Mumps is preventable by a vaccine, which is most often administered in association with anti-rubella and anti-measles vaccines (MMR). | Śwince można zapobiec przez podanie szczepionki, którą zazwyczaj podaje się w połączeniu ze szczepionką przeciwko różyczce i odrze (MMR). |
| Norovirus infection can cause vomiting, diarrhoea, and stomach pain. | Zakażenia norowirusem mogą powodować wymioty, biegunkę i bóle brzucha. |
| Less common symptoms are low fever, chills and headache. | Do rzadszych objawów należą gorączka, dreszcze i bóle głowy. |
| Vomiting can be sudden and frequent resulting in remarkable fluid loss. | Wymioty mogą występować nagle i często powodują znaczną utratę płynów. |
| The incubation period ranges between 12 and 48 hours. | Okres inkubacji wynosi od 12 do 48 godzin. |
| Sometimes, symptoms can be milder and last for a week but no long-term adverse health effects have been reported. | Czasem objawy mogą być łagodniejsze i utrzymywać się przez tydzień, lecz nie obserwowano długotrwałych niekorzystnych efektów zdrowotnych. |
| Because of the lack of human immunity the virus is often more aggressive and causes more serious disease and deaths. | Ze względu na brak odporności u ludzi wirus taki jest często bardziej agresywny i powoduje poważniejszą chorobę i zgony. |
| At least some of the three pandemics during the last (20th) century are thought to have come from an animal or bird influenza virus that itself mutated or swapped genes with a human influenza strain (so called recombination) and acquired the ability to both infect humans and, more importantly, spread between them. | Uważa się, że przynajmniej niektóre z trzech pandemii mających miejsce w ostatnim (XX) wieku zostało wywołanych przez wirusy grypy zwierzęcej lub ptasiej, które zmutowały lub wymieniły geny ze szczepem wirusa grypy ludzkiej (tak zwana rekombinacja) i nabyły zarówno zdolność do zakażania ludzi, jak i – co ważniejsze – rozprzestrzeniania się w populacji ludzi. |
| It is thought that as animal/bird influenza adapts to humans and becomes transmissible it also loses some of its severity for humans. | Uważa się, że wraz z tym, jak grypa zwierzęca/ptasia dostosowuje się do ludzi i staje się zakaźna, traci ona także nieco swoją zjadliwość dla ludzi. |
| Eventually as immunity increases among humans, and the pandemic virus changes the pandemic strain becomes part of and tends to dominate the mix of seasonal influenza viruses. | Ostatecznie, wraz ze wzrostem odporności wśród ludzi oraz zmianami wirusa wywołującego pandemię, szczep pandemiczny wchodzi w skład mieszanki wirusów grypy sezonowej i wykazuje tendencję do dominowania wśród nich. |
| Babies less than six months old do not cough, but they manifest shortness of breath and severely deficient supply of oxygen to the body (asphyxia) and are the most likely to die of the disease unless they receive suitable treatment. | U dzieci w wieku poniżej sześciu miesięcy nie występuje kaszel, lecz występuje u nich duszność i nasilony deficyt dostarczania tlenu do organizmu (asfiksja); są one też najbardziej narażone na zgon w wyniku choroby, o ile nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie. |
| Blood sucking fleas transmit the bacteria among animals, and various species of rodents can become infected. | Pchły pijące krew przenoszą bakterie wśród zwierząt, a zakażeniu mogą ulegać różne gatunki gryzoni. |
| Sporadic human cases appear after exposure to rodents and/or their fleas (bubonic plague). | Sporadyczne przypadki u ludzi występują także po kontakcie z gryzoniami i/lub ich pchłami (dżuma dymienicza). |
| Following a short incubation period (1-7 days) the patient develops a high fever and a severe blood infection, with a very high death toll, which remains substantial even if appropriate antibiotic therapy is administered. | Po krótkim okresie inkubacji (1– 7 dni) u pacjenta pojawia się wysoka gorączka i ciężkie zakażenie krwi, związane z bardzo wysoką umieralnością, która pozostaje znaczna nawet po wdrożeniu odpowiedniej antybiotykoterapii. |
| If the patient survives, bubonic plague is characterised by swelling of regional lymph nodes (bubos), which later resolve, and then the patient usually goes on to recover. | Jeżeli pacjent przeżyje, dżuma dymienicza charakteryzuje się obrzękiem regionalnych węzłów chłonnych (dymienica), który później ustępuje, a pacjent zazwyczaj zdrowieje. |
| Plague prevention is based on general environmental hygiene, with special regards to waste disposal and control of domestic rats. | Zapobieganie dżumie jest oparte na ogólnej higienie środowiskowej ze szczególnym uwzględnieniem usuwania odpadów i zwalczania szczurów domowych. |
| Despite good access to effective antibiotics, Streptococcus pneumoniae (pneumococci) is still a major cause of disease and death in both developing and developed countries. | Pomimo dobrej dostępności skutecznych antybiotyków, bakterie Streptococcus pneumoniae (pneumokoki) nadal stanowią ważną przyczynę chorób i zgonów zarówno w krajach rozwijających się, jak i rozwiniętych. |
| Pneumococci are the main cause of bacterial respiratory tract infections, such as pneumonia, middle ear infection, and sinusitis, in all age groups. | Pneumokoki stanowią główną przyczynę bakteryjnych zakażeń układu oddechowego, takich jak zapalenie płuc, zakażenie ucha środkowego oraz zapalenie zatok we wszystkich grupach wiekowych. |
| Read more about pneumococcal disease in the factsheet for general public and factsheet for health professionals. | Więcej informacji na temat zakażeń pneumokokowych zawierają sekcje zestaw informacji dla ogółu społeczeństwa oraz zestaw informacji dla pracowników służby zdrowia. |
| Read more about polio in the factsheet for general public and factsheet for health professionals | Więcej informacji na temat zakażeń wirusem polio zawierają sekcje zestaw informacji dla ogółu społeczeństwa oraz zestaw informacji dla pracowników służby zdrowia. |
| The youngest and the elderly are those most prone to invasive pneumococcal infections, such as severe blood infection, meningitis and pneumonia. | Najbardziej narażone na inwazyjne zakażenia pneumokokowe, np. ciężkie zakażenie krwi, zapalenie opon mózgowych i zapalenie płuc, są osoby najmłodsze i najstarsze. |
| Such vaccines, instead, have little effect in children under five years of age and do not prevent the carriage without symptoms. | ale wykazują niewielkie działanie u dzieci w wieku poniżej pięciu lat i nie zapobiegają bezobjawowemu nosicielstwu. |
| A new generation of (conjugated) vaccines appears to be highly efficient against invasive disease and it also prevents nasopharyngeal carriage. | Wydaje się, że nowa generacja szczepionek (szczepionki skoniugowane) jest wysoce skuteczna w przypadku choroby inwazyjnej, a także zapobiega nosicielstwu w jamie nosowo-gardłowej. |
| These vaccines cover the types of the bacteria commonly seen in childhood invasive disease and also those associated with antimicrobial resistance. | Szczepionki te chronią przed typami bakterii często występującymi w chorobie inwazyjnej u dzieci, jak również związanymi z opornością na antybiotyki. |
| Polio is caused by polioviruses, classified into types 1, 2 and 3. | Polio jest wywoływane przez wirusy polio, które klasyfikuje się na typy 1, 2 i 3. |
| Humans are the only reservoir of infection: the poliovirus is found in the bowel and in the throat of infected individuals. | Ludzie są jedynym rezerwuarem zakażenia: wirus polio znajduje się w jelitach i w gardle zakażonych osób. |
| Most infections remain completely without symptoms, while 10% of cases develop mild symptoms only, such as fever, malaise, nausea, and vomiting. | Większość zakażeń pozostaje całkowicie bezobjawowa, a w 10% przypadków rozwijają się tylko łagodne objawy, takie jak gorączka, złe samopoczucie, nudności i wymioty. |
| However, after exposure and an incubation period of about one to two weeks the virus can spread from the digestive tract to the central nervous system, resulting in meningitis and neural damage with paralysis (the latter in less than 1% of cases). | Po ekspozycji i okresie inkubacji trwającym od około tygodnia do dwóch tygodni wirus może jednak rozprzestrzenić się z przewodu pokarmowego do ośrodkowego układu nerwowego i spowodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i uszkodzenie struktur nerwowych z porażeniem (do którego dochodzi w mniej niż 1% przypadków). |
| Since the virus is still present in other parts of the world, importation of cases remains possible and travellers to endemic areas should be adequately counselled. | Ze względu na to, że wirus nadalwystępuje w innych częściach świata, wciąż możliwe jest przeniesienie przypadków choroby na nasz kontynent, a osoby podróżujące do obszarów endemicznych powinny otrzymać odpowiednie zalecenia. |
| Puumala viruses occur mainly in Europe and Russia. | Wirusy Puumala występują głównie w Europie i Rosji. |
| The symptoms are fever, general tendency of bleeding and kidney failure. | Objawy obejmują gorączkę, ogólną tendencję do krwawień oraz niewydolność nerek. |
| Natural reservoirs include several domestic and wild animals, most of which show no signs of disease (although infection can cause abortions). | Do naturalnych rezerwuarów należy szereg zwierząt domowych i dzikich, z których u większości nie występują objawy choroby (choć zakażenie może powodować poronienia). |
| Which systems are in place and in use to ensure laboratory quality in the EU? | Jakie są obowiązujące i wykorzystywane w UE systemy zapewnienia wysokiej jakości w laboratoriach? |
| A serious clinical picture can suddenly emerge characterised by high fever, eye infection, respiratory tract infection, and severe headache. | Może też nagle wystąpić ciężki obraz kliniczny z wysoką gorączką, zakażeniem oczu, zakażeniem układu oddechowego i ciężkim bólem głowy. |
| Occasionally, the infection takes a chronic course, leading to infection of the heart valves, hepatitis and other organ involvement. | Okazjonalnie zakażenie przyjmuje przebieg przewlekły, co prowadzi do zakażenia zastawek serca, zapalenia wątroby oraz zajęcia innych narządów. |
| The mainstays of prevention aim at avoiding the production and inhalation of contaminated dust and the consumption of potentially contaminated food (e.g. un-pasteurised milk). | Podstawowe działania związane z zapobieganiem są ukierunkowane na unikanie wytwarzania i wdychania skażonego pyłu oraz spożywania potencjalnie skażonych pokarmów (np. niepasteryzowanego mleka). |
| Classic rabies is essentially a zoonosis (infection that could spread from animals to humans), and most animals are susceptible to it. | Klasyczna wścieklizna jest w zasadzie chorobą odzwierzęcą (zakażeniem, które może zostać przeniesione ze zwierząt na człowieka), przy czym większość zwierząt jest na nią wrażliwych. |
| The main reservoir is wild and domestic canids (dogs, wolves, foxes, coyotes, dingoes, jackals). | Głównym rezerwuarem są dzikie i domowe psowate (psy, wilki, lisy, kojoty, dingo, szakale). |
| Six other Lyssaviruses are now recognised, whose potential of giving disease in humans is variable, and for which bats are the reservoir. | Obecnie rozpoznaje się sześć innych wirusów z rodzaju Lyssavirus, których zdolność wywoływania choroby u ludzi jest zmienna i dla których rezerwuarem są nietoperze. |
| Of these, two are present in Europe (European bat lyssavirus 1 and 2). | Dwa spośród nich występują w Europie (Lyssavirus 1 i 2 nietoperza europejskiego). |
| After an incubation period of 3–8 weeks (though sometimes much longer), non-specific symptoms appear, such as headache, fever and numbness of the skin around the site of the bite. | Po okresie inkubacji trwającym 3– 8 tygodni (choć czasem o wiele dłużej) pojawiają się objawy nieswoiste, takie jak bóle głowy, gorączka oraz drętwienie skóry wokół miejsca ukąszenia. |
| A phase of seizures and eventually coma follows, which almost invariably lead to the patient’s death. | Następnie choroba przechodzi w fazę drgawek i wreszcie śpiączki, która niemal zawsze prowadzi do śmierci pacjenta. |
| Preventive veterinary measures include proper vaccination of cats and dogs. | Zapobiegawcze działania weterynaryjne obejmują odpowiednie szczepienie kotów i psów. |
| It affects mainly, but not only, children and when pregnant women are infected, it may result in malformation of the foetus. | Choroba występuje głównie (lecz nie tylko) u dzieci, a w przypadku zakażenia kobiety w ciąży może prowadzić do wystąpienia wad wrodzonych u płodu. |
