| Source | Target | | visto l’accordo sullo Spazio economico europeo, | Gezien de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte, |
| visto l’atto di cui al punto 4 dell’allegato XVI dell’accordo sullo Spazio economico europeo che stabilisce le procedure per l’aggiudicazione degli appalti nel settore dei servizi pubblici [direttiva 2004/17/CE del Parlamento europeo e del Consiglio, del 31 marzo 2004, che coordina le procedure di appalto degli enti erogatori di acqua e di energia, degli enti che forniscono servizi di trasporto e servizi postali [1]](«direttiva 2004/17/CE»), e in particolare l’articolo 30, | Gezien het in punt 4 van bijlage XVI bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte bedoelde besluit betreffende de procedures voor de plaatsing van overheidsopdrachten in de sector van de nutsvoorzieningen (Richtlijn 2004/17/EG van het Europees Parlement en de Raad houdende coördinatie van de procedures voor het plaatsen van opdrachten in de sectoren water- en energievoorziening, vervoer en postdiensten [1]) („Richtlijn 2004/17/EG”), en met name artikel 30, |
| visto l’accordo tra gli Stati EFTA sull’istituzione di un’Autorità di vigilanza e di una Corte di giustizia («l’accordo sull’Autorità di vigilanza e sulla Corte»),in particolare gli articoli 1 e 3 del relativo protocollo 1, | Gezien de Overeenkomst tussen de EVA-staten betreffende de oprichting van een Toezichthoudende Autoriteit en een Hof van Justitie („Toezichtovereenkomst”), en met name de artikelen 1 en 3 van Protocol 1, |
| vista la richiesta presentata da Akershus Energi Vannkraft AS, E-CO Energi AS, EB Kraftproduksjon AS e Østfold Energi AS («i richiedenti») all’Autorità il 24 gennaio 2012, | Gezien het verzoek dat op 24 januari 2012 door Akershus Energi Vannkraft AS, E-CO Energi AS, EB Kraftproduksjon AS en Østfold Energi AS („de verzoekers”) bij de Autoriteit is ingediend, |
| vista la decisione dell’Autorità di vigilanza EFTA («l’Autorità») del 19 aprile 2012 che autorizza il membro competente per gli appalti pubblici ad adottare determinate decisioni nel settore degli appalti pubblici (decisione n. 138/12/COL), | Gezien het besluit van de Toezichthoudende Autoriteit van de EVA („de Autoriteit”) van 19 april 2012 waarbij de lidstaat bevoegd voor overheidsopdrachten gemachtigd wordt bepaalde beslissingen te nemen op dit gebied (Besluit nr. 138/12/COL), |
| previa consultazione del comitato per gli appalti pubblici dell’EFTA che coadiuva l’Autorità di vigilanza EFTA, | Na raadpleging van het Raadgevend Comité inzake overheidsopdrachten van de EVA, dat de Toezichthoudende Autoriteit van de EVA bijstaat, |
| I. FATTI (1) Il 24 gennaio 2012, l’Autorità ha ricevuto da Akershus Energi Vannkraft AS, E-CO Energi AS, EB Kraftproduksjon AS e Østfold Energi AS la richiesta ai sensi dell’articolo 30, paragrafo 5, della direttiva 2004/17/CE, di approvare l’applicabilità dell’articolo 30, paragrafo 1, della direttiva 2004/17/CE, alle attività di produzione e vendita all’ingrosso di energia idroelettrica in Norvegia. | Op 24 januari 2012 heeft de Autoriteit van Akershus Energi Vannkraft AS, E-CO Energi AS, EB Kraftproduksjon AS en Østfold Energi AS een verzoek ontvangen overeenkomstig artikel 30, lid 5, van Richtlijn 2004/17 om artikel 30, lid 1, van Richtlijn 2004/17/EG toepasselijk te verklaren voor activiteiten met betrekking tot de productie van en groothandel in waterkrachtelektriciteit in Noorwegen. |
| Con lettere del 17 febbraio 2012, l’Autorità ha chiesto ulteriori informazioni sia alla Norvegia (protocollo n. 624270) che ai richiedenti (protocollo n. 624258). | Bij brieven van 17 februari 2012 heeft de Autoriteit zowel Noorwegen (event nr. 624270) als de verzoeker (event nr. 624258) om aanvullende informatie verzocht. |
| L’Autorità ha ricevuto risposta dalla Norvegia il 20 marzo 2012 e dai richiedenti il 22 marzo 2012. | De Autoriteit heeft bij brief van 20 maart 2012 van Noorwegen en bij brief van 22 maart 2012 van de verzoekers hierop een antwoord ontvangen. |
| La richiesta presentata dai richiedenti, che vanno considerati come imprese pubbliche ai sensi della direttiva 2004/17/CE, concerne la produzione e la vendita all’ingrosso di energia idroelettrica, come specificato nella richiesta. | Het verzoek van de betrokkenen, die als overheidsbedrijven in de zin van Richtlijn 2004/17/EG moeten worden beschouwd, heeft betrekking op de productie en groothandelslevering van waterkrachtelektriciteit zoals beschreven is in het verzoek. |
| QUADRO GIURIDICO | II. RECHTSKADER |
| L’articolo 30, paragrafo 1, della direttiva 2004/17/CE, dispone che gli appalti destinati a permettere la prestazione di un’attività di cui agli articoli da 3 a 7 non sono soggetti alla direttiva 2004/17/CE se, nello Stato EFTA in cui è esercitata l’attività, questa è direttamente esposta alla concorrenza su mercati liberamente accessibili. | In artikel 30, lid 1, van Richtlijn 2004/17/EG is bepaald dat die richtlijn niet van toepassing is op de opdrachten voor de in de artikelen 3 tot en met 7 bedoelde activiteiten indien de activiteit in de EVA-lidstaat waar zij wordt uitgeoefend rechtstreeks aan mededinging blootstaat op marktgebieden tot welke de toegang niet beperkt is. |
| Ai sensi dell’articolo 30, paragrafo 5, delladirettiva 2004/17/CE, la richiesta di applicabilità dell’articolo 30, paragrafo 1, deve essere presentata dalle amministrazioni aggiudicatrici, qualora ciò sia previsto dalla legislazione dello Stato SEE interessato. | Overeenkomstig artikel 30, lid 5, van Richtlijn 2004/17/EG kunnen de aanbestedende diensten verzoeken te bepalen dat artikel 30, lid 1, van toepassing is wanneer de wetgeving van de betrokken EER-lidstaat daarin voorziet. |
| Dalla sezione 15-1, paragrafo 2, del regolamento n. 403 del 7 aprile 2006 sugli appalti nel settore dei servizi pubblici (Forskrift nr. 403 av 7. April 2006 om innkjøp i forsyningssektorene) consegue che le amministrazioni aggiudicatrici possono presentare una richiesta di applicazione dell’articolo 30, paragrafo 1, della direttiva 2004/17/CE, all’Autorità, a condizione che abbiano ottenuto un parere dall’autorità norvegese per la concorrenza. | In sectie 15-1, tweede alinea, van wet nr. 403 van 7 april 2006 betreffende overheidsopdrachten in de sector van de nutsvoorzieningen (Forskrift nr. 403 av 7. April 2006 om innkjøp i forsyningssektorene) is bepaald dat de aanbestedende diensten bij de Autoriteit een verzoek tot het toepasselijk verklaren van artikel 30, lid 1, van Richtlijn 2004/17/EG kunnen indienen, mits zij het advies van de Noorse mededingingsautoriteit hebben ingewonnen. |
| I richiedenti hanno ottenuto il parere dell’autorità norvegese per la concorrenza il 16 marzo 2011; quest’ultima è giunta alla conclusione che le attività interessate sono direttamente esposte alla concorrenza su un mercato liberamente accessibile. | De verzoekers hebben op 16 maart 2011 het advies van de Noorse mededingingsautoriteit ingewonnen. Deze hebben geconcludeerd dat de betrokken activiteiten rechtstreeks aan mededinging blootstaan op een marktgebied tot welke de toegang niet beperkt is. |
| Un mercato è considerato liberamente accessibile se lo Stato ha attuato e applicato le relative disposizioni della normativa SEE sulla liberalizzazione di un determinato settore o di parti di esso. | De toegang tot een markt wordt als niet-beperkt beschouwd indien de lidstaat de desbetreffende EER-wetgeving tot openstelling van een bepaalde (deel)sector ten uitvoer heeft gelegd en heeft toegepast. |
| Tale legislazione figura nell’allegato XI della direttiva 2004/17/CE che, per il settore dell’energia elettrica, rinvia alla direttiva 96/92/CE del Parlamento europeo e del Consiglio, del 19 dicembre 1996, concernente norme comuni per il mercato interno dell’energia elettrica [2]. | Deze wetgeving is vermeld in bijlage XI bij Richtlijn 2004/17/EG; voor de elektriciteitssector gaat het om Richtlijn 96/92/EG van het Europees Parlement en de Raad van 19 december 1996 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit [2]. |
| La direttiva 96/92/CE è stata sostituita dalla direttiva 2003/54/CE del Parlamento europeo e del Consiglio, del 26 giugno 2003, relativa a norme comuni per il mercato interno dell’energia elettrica e che abroga la direttiva 96/92/CE [3](«direttiva 2003/54/CE»), che è integrata nel punto 22 dell’allegato IV dell’accordo SEE. | Richtlijn 96/92/EG is vervangen door Richtlijn 2003/54/EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 juni 2003 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en houdende intrekking van Richtlijn 96/92/EG [3](„Richtlijn 2003/54/EG”), welke is opgenomen in punt 22 van bijlage IV bij de EER-overeenkomst. |
| Pertanto, l’accesso al mercato è da considerarsi libero se lo Stato norvegese ha attuato e adeguatamente applicato la direttiva 2003/54/CE. | De toegang tot de markt zal dus als niet-beperkt worden beschouwd indien Noorwegen Richtlijn 2003/54/EG ten uitvoer heeft gelegd en naar behoren heeft toegepast. |
| L’esposizione alla concorrenza deve essere valutata in base a vari indicatori, nessuno dei quali è di per sé determinante. | De blootstelling aan mededinging moet worden getoetst aan verschillende indicatoren, waarbij geen van deze indicatoren op zichzelf doorslaggevend is. |
| Per quanto riguarda i mercati interessati dalla presente decisione, un parametro da prendere in considerazione è la quota di mercato degli operatori principali in un determinato mercato. | Wat de markten betreft waarop dit besluit betrekking heeft, vormt het marktaandeel van de voornaamste spelers op een bepaalde markt één van de te hanteren criteria. |
| Un altro criterio è il grado di concentrazione di tali mercati. | Een ander criterium is de concentratiegraad op de markten in kwestie. |
| Considerate le caratteristiche dei mercati interessati è opportuno tener conto anche di altri fattori, quali il funzionamento del mercato di bilanciamento, la concorrenza tariffaria e il grado di cambio di fornitore da parte dei clienti. | Gezien de kenmerken van de betrokken markten moet ook rekening worden gehouden met andere criteria, zoals de werking van de balanceringsmarkt, prijsconcurrentie en de mate waarin afnemers van leverancier wisselen. |
| VALUTAZIONE | III. BEOORDELING |
| Definizione del mercato | Marktbepaling |
| Mercato del prodotto | Productmarkt |
| Il mercato del prodotto interessato è la produzione e la vendita di energia elettrica all’ingrosso [4]. | De relevante productmarkt is de markt van de productie en groothandelslevering van elektriciteit [4]. |
| Il mercato comprende pertanto la produzione di elettricità presso le centrali elettriche e l’importazione di elettricità attraverso le interconnessioni allo scopo di rivenderla direttamente a grandi clienti industriali o ai dettaglianti. | De markt behelst dus de productie van elektriciteit in elektriciteitscentrales en de invoer van elektriciteit via interconnectoren met het oog op de rechtstreekse wederverkoop aan grote industriële afnemers of aan kleinhandelaren. |
| Mercato geografico | Geografische markt |
| Il mercato norvegese dell’energia elettrica all’ingrosso è in larga misura integrato nel mercato nordico (Danimarca, Norvegia, Svezia e Finlandia). | De Noorse groothandelsmarkt voor elektriciteit is in grote mate geïntegreerd in de Noordse markt (Denemarken, Noorwegen, Zweden en Finland). |
| Una quota consistente della produzione di energia elettrica nella regione nordica è negoziata sulla borsa comune nordica gestita da Nord Pool Spot AS (Nord Pool) per la contrattazione della fornitura fisica dell’elettricità. | De productie van elektriciteit in de Noordse regio wordt voor het grootste deel verhandeld via de gemeenschappelijke Noordse beurs voor contracten voor de fysieke levering van elektriciteit, die beheerd wordt door Nord Pool Spot AS (hierna „Nord Pool” genoemd). |
| La borsa dell’energia elettrica di Nord Pool include i mercati dell’elettricità all’ingrosso di Norvegia, Svezia, Danimarca, Finlandia ed Estonia. | De Noordse stroombeurs van NordPool bestrijkt momenteel de groothandelsmarkten voor elektriciteit in Noorwegen, Zweden, Denemarken, Finland en Estland. |
| Nord Pool opera su due mercati per la negoziazione all’ingrosso dell’energia elettrica: il mercato «del giorno prima» Elspot, in cui i contratti di compravendita su base oraria di energia elettrica vengono negoziati quotidianamente, con fornitura fisica dell’energia acquistata entro le 24 ore successive; e il mercato Elbas che è un mercato continuo, transfrontaliero e infragiornaliero che permette dieffettuare adeguamenti alle transazioni realizzate nel mercato Elspot fino a un’ora prima della consegna. | Nord Pool beheert twee markten voor de fysieke verhandelbare groothandelsstroom: de day-aheadmarkt Elspot waar uurlijks stroomcontracten worden verhandeld voor de fysieke levering tijdens de volgende 24 uur, en Elbas, een continue grensoverschrijdende intradaymarkt, waar aanpassingen aan de transacties op de day-ahead-markt plaatsvinden tot één uur voor het tijdstip van levering. |
| Questi mercati insieme hanno coperto il 74 % del consumo elettrico della regione nordica nel 2010, con un volume di 307 TWh. | Deze markten waren samen goed voor 74 % van het Noordse stroomverbruik in 2010, of een volume van 307 TWh. |
| Il restante volume scambiato viene negoziato bilateralmente tra il fornitore e il cliente. | Over de rest van het verhandelde volume wordt op bilateraal niveau onderhandeld tussen leverancier en afnemer. |
| Il mercato nordico è suddiviso in varie aree di offerta che sono abbinate alle interconnessioni. | De Noordse markt is verdeeld in verscheidene biedzones die via interconnectoren met elkaar verbonden zijn. |
| Il prezzo di vendita sul mercato Elspot si basa sulle offerte di acquisto e di vendita di tutti i partecipanti al mercato e pertanto riequilibra l’offerta e la domanda per ciascuna ora, per le 24 ore successive. | De koers van Elspot is gebaseerd op de aanbiedingen en offertes van alle marktdeelnemers en wordt zodanig vastgesteld dat vraag en aanbod op de markt per uur, gedurende een periode van 24 uur, in evenwicht zijn. |
| Il meccanismo che determina i prezzi sul mercato Elspot adegua il flusso di energia elettrica tra le interconnessioni sul mercato alla capacità di contrattazione disponibile data dai gestori della rete di trasmissione dei paesi nordici. | Door het prijsmechanisme van Elspot wordt de stroom die via de interconnectoren op de markt komt, afgestemd op de beschikbare handelscapaciteit die door de Noordse transmissiesysteembeheerders wordt opgegeven. |
| I limiti della capacità di trasmissione nella regione nordica possono provocare una congestione temporanea che suddivide l’area geografica in vari mercati più piccoli. | Transmissiecapaciteitsbeperkingen binnen de Noordse regio kunnen een tijdelijke congestie veroorzaken waardoor het Noordse gebied in kleinere geografische markten wordt verdeeld. |
| Nei punti di interconnessione tra i paesi nordici e all’interno della Norvegia, si utilizzano meccanismi di prezzo per alleggerire la congestione introducendo prezzi diversi per le differenti aree Elspot. | Aan de interconnectoren tussen de Noordse landen en binnen Noorwegen zelf wordt, om de congestie op het netwerk te verminderen, gebruikgemaakt van prijsmechanismen door verschillende Elspot-zoneprijzen in te voeren. |
| Possono pertanto sussistere prezzi diversi nelle aree tariffarie che bilanciano la domanda e l’offerta nella regione. | Er kunnen binnen het gebied dus verschillende prijzen worden gehanteerd waardoor vraag en aanbod in evenwicht worden gebracht. |
| Di conseguenza, il mercato geografico rilevante può subire variazioni da un’ora all’altra. | Bijgevolg kan de relevante geografische markt van uur tot uur verschillend zijn. |
| In caso di congestione, il mercato geografico rilevante è più ristretto dell’area nordica e può coincidere con le aree nazionali di offerta. | In het geval van congestie is de relevante geografische markt kleiner dan de Noordse regio en kan zij overeenkomen met de nationale biedzones. |
| Attualmente in Norvegia ci sono cinque aree di offerta [5]. | Er zijn momenteel vijf biedzones in Noorwegen [5]. |
| Tuttavia la percentuale di ore in cui si verificano delle differenze di prezzo tra le aree all’interno della regione nordica è limitata: | Het aantal uren (uitgedrukt in percentages) waarin prijsverschillen voorkomen tussen de prijszones van de Noordse regio, is echter gering: |
| Per la maggior parte del tempo, le aree di prezzo sono connesse: | Meestal zijn de prijszones met elkaar verbonden: |
| Fascia di aree tariffarie | Groep van prijszones |
| % ore connesse | % uren met elkaar verbonden |
| N. 1 — N. 2 | NO 1-NO 2 |
| N. 1 — N. 2 — N. 5 | NO 1-NO 2-NO 5 |
| N. 3 — N. 4 — Svezia | NO 3-NO 4 — Zweden |
| Le aree tariffarie norvegesi sono generalmente integrate con la Svezia. | De Noorse prijszones zijn over het algemeen geïntegreerd met Zweden. |
| La possibilità che si verifichino congestioni può destare preoccupazioni circa il potenziale sfruttamento di strozzature temporanee che potrebbero aumentare il potere del mercato locale. | Omdat er af en toe congestie optreedt, bestaat de mogelijkheid dat tijdelijke knelpunten door lokale spelers worden gebruikt om hun marktmacht te vergroten. |
| Su tale base, le autorità per la concorrenza norvegesi hanno deciso che il mercato geografico di riferimento è quello della regione nordica nelle ore prive di congestione e viene invece suddiviso in aree più limitate durante le ore di congestione [6]. | Daarom hebben de Noorse mededingingsautoriteiten de relevante geografische markt omschreven als een Noordse markt tijdens de uren waarin geen congestie optreedt en een kleinere markt tijdens de uren waarin sprake is van congestie [6]. |
| La questione di come definire il mercato, includendo la regione nordica oppure in senso più ristretto, rimarrà aperta, visto che il risultato dell’analisi rimane inalterato a prescindere dal fatto che si applichi una definizione più o meno ampia. | De vraag of de betrokken markt de volledige Noordse regio of een kleinere markt bestrijkt, wordt opengelaten aangezien het resultaat van de beoordeling ongewijzigd blijft, ongeacht of van een engere of bredere marktbepaling wordt uitgegaan. |
| Accesso al mercato | Toegang tot de markt |
| Alla luce delle informazioni attualmente disponibili, e ai fini del presente documento, si ritiene che la Norvegia abbia pienamente attuato e applicato la direttiva 2003/54/CE. | Op basis van de informatie waarover de Commissie momenteel beschikt, blijkt Noorwegen in het huidige geval Richtlijn 2003/54/EG ten volle te hebben uitgevoerd en toegepast. |
| Di conseguenza, conformemente all’articolo 30, paragrafo 3, il mercato è considerato liberamente accessibile sul territorio della Norvegia. | Bijgevolg, en in overeenstemming met artikel 30, lid 3, eerste alinea, moet de toegang tot de markt op het Noorse grondgebied als niet-beperkt worden beschouwd. |
| Esposizione alla concorrenza | Blootstelling aan mededinging |
| L’Autorità, in linea con la Commissione europea [7], analizzerà la quota di mercato dei tre principali produttori, il grado di concentrazione del mercato e il suo livello di liquidità. | Overeenkomstig de praktijk van de Europese Commissie [7]zal de Autoriteit het marktaandeel van de drie grootste producenten, de concentratiegraad op de markt en de mate van liquiditeit op de markt analyseren. |
